Original article | Open Access
TAY Journal 2022, Vol. 6(1) 50-76
8. Sınıf Öğrencilerinin Bilinçli Tüketicilik Düzeyleri ile Çevreye Yönelik Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi
pp. 50 - 76 | DOI: https://doi.org/10.29329/tayjournal.2022.491.03
Publish Date: June 30, 2022 | Single/Total View: 58/396 | Single/Total Download: 65/690
Abstract
Bu çalışmanın amacı, sekizinci sınıf öğrencilerinin bilinçli tüketicilik düzeyleri ve çevreye yönelik tutumları arasındaki ilişkiyi incelemektir. İlişkisel tarama modelinin kullanıldığı araştırmanın örneklemi, küme örnekleme yöntemiyle seçilen 825 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmanın verileri Bilinçli Tüketicilik Düzeyi Ölçeği, Çevresel Tutum Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmanın alt problemlerinin çözümlenmesinde Bağımsız Örneklemler t-Testi, Tek Faktörlü Varyans Analizi (One-Way ANOVA) ve Basit Doğrusal Regresyon Analizi tekniklerinden yararlanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına bakıldığında, öğrencilerin bilinçli tüketicilik düzeyleri ve çevreye yönelik tutumları iyi düzeydedir. Öğrencilerin bilinçli tüketicilik düzeyleri ve çevreye yönelik tutumlarının; harçlık biriktirme, akademik başarı, televizyon izleme süresi ve okulların bulunduğu sosyo-ekonomik çevre değişkenlerine göre anlamlı bir fark gösterdiği saptanmıştır. Araştırmanın son alt problemine göre, sekizinci sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının bilinçli tüketicilik düzeylerini anlamlı şekilde yordadığı saptanmıştır. Bilinçli tüketicilik düzeylerine yönelik toplam varyansın %12’sinin çevresel tutum ile açıklandığı sonucuna varılmıştır.
Keywords: Bilinçli tüketicilik, Çevreye yönelik tutum, Bilinçli tüketim, Ortaokul öğrencileri
How to Cite this Article?
APA 7th edition
CELEBI, F. (2022). 8. Sınıf Öğrencilerinin Bilinçli Tüketicilik Düzeyleri ile Çevreye Yönelik Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. TAY Journal, 6(1), 50-76. https://doi.org/10.29329/tayjournal.2022.491.03
Harvard
CELEBI, F. (2022). 8. Sınıf Öğrencilerinin Bilinçli Tüketicilik Düzeyleri ile Çevreye Yönelik Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. TAY Journal, 6(1), pp. 50-76.
Chicago 16th edition
CELEBI, Figen (2022). "8. Sınıf Öğrencilerinin Bilinçli Tüketicilik Düzeyleri ile Çevreye Yönelik Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi". TAY Journal 6 (1):50-76. https://doi.org/10.29329/tayjournal.2022.491.03
References
- 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun [TKHK], (2013). http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/11/20131128-1.htm sayfasından erişilmiştir. [Google Scholar]
- Akkurt, M. D. (2007). Aktif öğrenme tekniklerinin lise 1. sınıf öğrencilerinin ekoloji ve çevre kirliliği konusunu öğrenme başarılarına ve çevreye öncelik tutumlarına etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. [Google Scholar]
- Akyüz, Z. (2009). İlköğretim çağındaki öğrencilerin tüketim davranışları ve tüketicilik bilinç düzeyi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. [Google Scholar]
- Alimcan, D. (2018). Ortaokul öğrencilerinin bilinçli tüketicilik düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Amasya ili örneği). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Amasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Amasya. [Google Scholar]
- Altıok, N. (2010). İlköğretim programlarının bilinçli tüketici davranışlarını kazandırma düzeyine ilişkin bir araştırma. Yayınlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. [Google Scholar]
- Arıkan, R. ve Odabaşı, Y. (1992). Tüketici davranışı ve tüketicilik bilinci. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları. [Google Scholar]
- Aslan, O., Uluçınar-Sağır, Ş. ve Cansaran A. (2008b). İlköğretim öğrencilerinin çevre bilgisi ve çevre tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi, Elementary Online, 7(2), 496-511. [Google Scholar]
- Asmaz, H. (1990). Çevre eğitiminin önemi. 1. Uluslararası Ekoloji ve Çevre Sorunları Sempozyumu, 1-2 Kasım, Ankara. [Google Scholar]
- Atasoy, E. ve Ertürk, H. (2008). İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir alan araştırması. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 105-122. [Google Scholar]
- Aydın, F. ve Çepni, O. (2012). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi (Karabük ili örneği). Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 189-207. [Google Scholar]
- Balcı-Çetin, E. (2012). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının belirlenmesi. GEFAD/GUJGEF, 32(2), 395-407. [Google Scholar]
- Beldağ, A. ve Nalçacı, A. (2011). İlköğretim 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin çevre tutumlarının belirlenmesi (Erzurum ili örneği). Doğu Coğrafya Dergisi, 17(28), 141-154. [Google Scholar]
- Bozkurt, O. ve Koray, Ö. (2002). İlköğretim öğrencilerinin çevre eğitiminde sera etkisi ile ilgili kavram yanılgıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 67-73. [Google Scholar]
- Bozyiğit, S. ve Karaca, Y. (2014). Çocukların tüketim hakkındaki aile iletişimleri ile materyalist eğilimleri ve demografik özellikleri arasındaki ilişki. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16(27), 56-64. [Google Scholar]
- Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem A Akademi. [Google Scholar]
- Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş, ve Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem A Akademi. [Google Scholar]
- Çelikbaş, A. (2015). Sürdürülebilirliği temel alan çevre eğitiminin ortaokul öğrencilerinin çevresel davranışlarına ve sürdürülebilir çevre tutumlarına etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin. [Google Scholar]
- Değirmenci, M. (2013). İlköğretim öğrencilerinin çevreye karşı tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi (Kayseri ili örneği). Middle Eastern & African Journal Educational Research, 3, 59-68. [Google Scholar]
- Ersoy, A. F. ve Sarıabdullahoğlu, A. (2008). Türk ailesinde çocuk ve tüketim. Türk Halkları Edebiyatı II: Uluslararası Çocuk Edebiyatı Kongresi, 13-15 Kasım, Kafkas Üniversitesi, Azerbaycan. [Google Scholar]
- Ersoy, S. ve Nazik, M. H. (2006). Ergenlerde tüketicilik bilinç düzeyi üzerine bir inceleme. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 313-328. [Google Scholar]
- Erten, S. (2005). Okul öncesi öğretmen adaylarında çevre dostu davranışları araştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 91–100. [Google Scholar]
- Gök, E. ve Afyon, A. (2015). İlköğretim öğrencilerinin çevre bilgisi ve çevresel tutumları üzerine bir alan araştırması. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 12, 77-93. [Google Scholar]
- Gökçe, N., Kaya, E., Aktay, S. ve Özden, M. (2007). İlköğretim öğrencilerinin çevreye yönelik tutumları. İlköğretim Online Dergi, 6(3), 452- 468. [Google Scholar]
- Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E., & Tatham, R. L. (2013). Multivariate data analysis. Pearson Education Limited. [Google Scholar]
- Hekimci, F. (2003). Tüketici, kalite, verimlilik ve yurttaş mutluluğu. Türkiye Makine Mühendisleri Odası 3. Kalite Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 72-79. [Google Scholar]
- Horan, C. (2005). Money management starts with allowance. Retrieved from http://www.kidsmoney.org//allart.htm [Google Scholar]
- Kahyaoğlu, M. ve Özgen, N. (2011). Kırsal kesimde yaşayan ilköğretim öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi ve çevre sorunlarına yönelik görüşleri. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(40), 102-115. [Google Scholar]
- Kamuriddin, A. R. & Mokhlis, S. (2003). Consumer socialization: Social structural factors and decision-making styles: A case study of adolescent in Malaysia. International Journal of Consumer Studies, 27(2), 147. Karaman Kepenekçi, Y. ve Ökdem, M. (2013). İlköğretim hayat bilgisi ve sosyal bilgiler ders kitaplarında tüketici hakları. Elementary Education Online, 12(3), 674-686. [Google Scholar]
- Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. [Google Scholar]
- Karsu, S. (2013). Tüketim bilinci ve bilinçli tüketici. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. [Google Scholar]
- Kerka, S. & Bonner, P. (1992). Consumer education for the elementary school trends and ıssues alerts. Office of Educational Research and Improvement, Washington D.C., 3-4. [Google Scholar]
- Koruoğlu, N. (2013). Ortaöğretim öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının bazı demografik değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir. [Google Scholar]
- Kozinets, V. R. & Handelman, M. J. (2004). Adversaries of consumption: Consumer movements, activism and ıdeology. Journal of Consumer Research, 31(3), 691-704. [Google Scholar]
- Malbeleği, F. (2011). Drama yönteminin Sosyal Bilgiler dersi başarısına ve bilinçli tüketicilik düzeyine etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya. [Google Scholar]
- Martin, A. & Olivia C. J. (2001). Teaching children about Money: Applications of social learning and cognitive learning developmental theories. Journal of Family and Consumer Sciences, 93(2), 26-29. [Google Scholar]
- Moschis, G. P. (2005). The role of family communication in consumer socialization of children and adolescents. Journal of Consumer Research, 11(3), 898-913. [Google Scholar]
- Nazik, M. H. ve Bayazıt, A. (2004). İlköğretimlerde tüketici ve aile bilimleri eğitiminin önemi. 12. Eğitim Bilimleri Kongresi Bildirileri Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayını, 2815-2828. [Google Scholar]
- Özbölük, T. (2010). Pazarlamada bilinçli tüketim ve tüketicilerin bilinçli tüketime ilişkin tutumlarının belirlenmesine yönelik bir araştırma. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas. [Google Scholar]
- Özdemir-Özden, D. (2011). İlköğretim okullarında çevresel vatandaşlık eğitimi. Yayınlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. [Google Scholar]
- Özkaya, O. (2013). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin tüketici eğitim konusundaki bilgi ve tutumlarının incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. [Google Scholar]
- Peer, S., Goldman, D. & Yawetz, B. (2007). Environmental literacy in teacher training: Attitudes, knowledge and environmental behavior of beginning students. Journal of Environmental Education, 39(1), 45-59. [Google Scholar]
- Pınarcı, G. G. (2007). İlköğretim öğrencilerine farklı yöntemlerle verilen tüketici eğitiminin etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. [Google Scholar]
- Piaget, J. (2004). Çocukta zihinsel gelişim (çev. H. Portakal). İstanbul: Cem Yayınevi. (Orijinal çalışmanın basım tarihi 1950). [Google Scholar]
- Polat, H. ve Ünişen, A. (2016). Ebeveyn görüşlerine göre hayat bilgisi eğitimini almış çocuklarının bilinçli tüketici olma durumları. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 12(3), 670-694. [Google Scholar]
- Pooley, J. A. & O’Connor, M. (2000). Environmental education and attitudes: Emotions and beliefs are what is needed. Environment and Behavior, 32(5) 711. [Google Scholar]
- Sadık, F. ve Sarı, M. (2010). Students teachers attitudes towards environmental problems and their level of environmental knowledge. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(39), 129-141. [Google Scholar]
- Sağlam, İ. H. (2010a). Bilinçli tüketicilik düzeyi ölçeği çalışması. International Journal of Human Sciences, 7(1), 1190-1200. [Google Scholar]
- Sağlam, İ. H. (2010b). İlköğretim öğrencilerinin bilinçli tüketicilik düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamalarda Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(4), 2531-2568. [Google Scholar]
- Sert, P. (2002). İlköğretim öğrencilerinin tüketici davranışları. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. [Google Scholar]
- Silkü, A. (2007). Farklı kültürlerde çocukların tüketime yönelmesinde televizyon ve televizyon reklamlarının etkisi. 4. Uluslararası Çocuk ve İletişim Kongresi, 22-24 Ekim, Hacettepe Üniversitesi, Ankara. [Google Scholar]
- Sönmez, E. ve Yerlikaya, Z. (2017a). Ortaokul öğrencilerinin çevresel bilgi düzeyleri ve çevreye yönelik tutumları üzerine bir alan araştırması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(3), 1239- 1249. [Google Scholar]
- Surlu, B. (2003). Tüketici ve bilinçli alışveriş. Standard Dergisi, 42(500), 86-91. [Google Scholar]
- Tanrıverdi, B. (2009). Sürdürülebilir çevre açısından ilköğretim programlarının değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 34(151), 89-104. [Google Scholar]
- Türküm, A. S. (1998). Çağdaş toplumda çevre sorunları ve çevre bilinci: Çağdaş yaşam çağdaş insan. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi İlköğretim Öğretmenliği Lisans Tamamlama Programı Yayını. [Google Scholar]
- Uyanık, C. (2015). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin bilinçli tüketicilik durumlarının incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir. [Google Scholar]
- Uzun, N. (2007). Orta öğretim öğrencilerinin çevreye yönelik bilgi ve tutumları üzerine bir çalışma. Yayınlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. [Google Scholar]
- Uzun, N. ve Sağlam, N. (2006). Orta öğretimde öğrenciler için çevresel tutum ölçeği geliştirme ve geçerliliği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 240-250. [Google Scholar]
- Ünal, S. (2011). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin çevre bilgisi ve çevreyle ilgili tutumlarının incelenmesi: Dikili ilçesi örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir. [Google Scholar]
- Ünay, H. (2012). İlköğretim öğrencilerine verilen tüketici eğitiminin gösterişçi tüketimi önlemedeki etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. [Google Scholar]
- Yaşaroğlu, C. ve Akdağ, M. (2013). İlköğretim birinci kademe (ilkokul) çevreye yönelik tutumlarının değerlendirilmesi. Electronic Journal of Education Sciences, 2(2), 50-65. [Google Scholar]
- Yücel-Özata, E., Özkan, M., Güngör N. S. ve Özer-Zeren, D. (2016). Ortaokul öğrencilerinin çevresel tutumlarının davranış, duygu, düşünce ve eylemde bulunmaya isteklilik açısından değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24, 2021-2040. [Google Scholar]
- Zengin, U. ve Kunt, H. (2013). Ortaokul öğrencilerinin ağaç ve çevreye yönelik tutumlarının incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(23), 155-165. [Google Scholar]
