Şeffaflık İlkesi
Editör ve Alan Editörü ön değerlendirmesi tamamlanan çalışmalar alandan iki hakeme gönderilir. Hakem değerlendirmeleri arasında görüş ayrılığı söz konusu olursa üçüncü bir hakemin görüşüne başvurulur.
Türk Akademik Yayınlar Dergisi’nde yazar ve editörlük arasındaki bütün yazışmalar; Editör, Alan Editörü ve hakem değerlendirme süreçleri şeffaftır.
Hakemlere gönderilen çalışmalarda yazar isimleri, yazarlara gönderilen raporlarda hakemlerin ismi hiçbir şekilde belirtilmemektedir.
Hakem, çalışmayla ilgili etik sorunlar, veri bütünlüğü ve akademik çatışma sorunları olduğunu düşünüyorsa bu hususları Editörle mutlaka paylaşır/paylaşmalıdır.
Bütüncül ve tutarlı bir değerlendirme sürecinin yanı sıra yazara akademik anlamda daha iyi bir katkı sağlamak adına Editör, hakemlerden birbirlerinin raporlarına öneride bulunmasını isteyebilir. Bu durumda da hakemlerin isimleri birbirlerine bildirilmez.
Çalışmayı Alan Hakem Ne Yapmalıdır?
Hakem ilk olarak kendisine gönderilen dosyayı kontrol etmeli, dosyanın sorunsuz bir şekilde açıldığından emin olmalıdır.
Hakem, çalışma için öngörülen değerlendirme süresini ve çalışmanın konusunun kendisine uygunluğunu göz önünde bulundurarak editöre çalışmayı değerlendirip değerlendiremeyeceği bilgisini on beş (15) gün içerisinde vermelidir.
Eğer hakem çıkar çatışmasından dolayı (yazar, kurum, finansör vs.) adil davranamayacağını düşünürse çalışmayı değerlendiremeyeceğini editöre bildirmelidir.
Eğer hakem çalışmayı değerlendirirken bir başkasından destek aldıysa bu kişinin ismini de Editöre bildirmesi talep edilmektedir. Dergi olarak söz konusu kişinin isminin de hakem olarak yer almasının etik olacağını düşünmektedir.
Yayın Politikası ve Etik Konular
Çıkar çatışması gerekçesiyle yazar belli kişilerin hakem olmamasını isteyebilir.
Editörün bahsedilen bütün unsurları bilmesinin mümkün olmaması sebebiyle hakemlerden adil bir değerlendirme yapmalarına engel olacak durumları Editöre bildirmeleri beklenmektedir.
Editör bir çalışmayla ilgili ne kadar gayret gösterse de yayın politikasına aykırılıkları, etik sorunları fark edemeyebilir. Alan uzmanı hakemlerin bu durumlarla karşılaştıklarında Editörü uyarmaları oldukça önemlidir.
Hakemlere Geri Bildirim
Yayımlanma kararı verilen bir çalışmanın nihai hâli sadece çalışmayı tekrar görmek isteyen hakeme gönderilir.
Hakem bir çalışma yayımlandıktan sonra kendi görüşlerinin çalışmada tamamen yansıtılmadığını görebilir. Diğer hakemlerin farklı görüşte bulunmaları, Editörün de bu görüşleri dikkate almış olması mümkündür. Bu durumda çalışmayı değerlendiren hakemin talebi doğrultusunda diğer hakemlerin görüşleri kendisine gönderilebilir.
Hakemlerin önerilerine göre Editör aşağıdaki yollardan birini izler:
Küçük veya Büyük düzeyde düzeltme talebiyle çalışmayı yayıma kabul edebilir,
Yazardan/yazarlardan hakem görüşlerine uygun olarak çalışmasını düzenlemesini isteyip yeni bir değerlendirme süreci başlatabilir,
Çalışmayı reddedebilir.
Hakemler hazırladıkları raporlarda, çalışmanın yayımlanması veya yayımlanmaması durumuyla ilgili kesin bir kanaat bildirebilirler. Fakat Editör çalışmayı değerlendiren hakemlerin karşıt görüşleri üzerinden bir karar verecektir. Editör bu hususta kabul veya ret veren hakemlerin sayısına değil, hakemlerin veya yazarların argümanlarının güçlülüğüne bakmaktadır. Editör, değerlendirme soruları evet, hayır şeklinde cevaplanmış raporlardan ziyade güçlü, gerekçeleri sunulmuş önerme içeren raporları dikkate almaktadır.
Hakem Seçimi
Hakem seçiminde pek çok faktör rol oynamaktadır. Deneyim, çalışma alanının uygunluğu, hakemle ilgili Editörün daha önceki deneyimi gibi unsurlar hakem seçimindeki en belirleyici etmenlerdir.
Yazar/yazarlar çıkar çatışması gerekçesiyle bazı hakemlere çalışmasının gönderilmemesini isteyebilir.
Hakem listesi her sayıyla birlikte editörya tarafından periyodik olarak değerlendirilir ve yenilenerek jenerik sayfasında paylaşılır.
Hakemlerimize talep etmeleri halinde hakemlik yaptıkları çalışmalar için çalışmanın yayınlandığı sayıyı takiben hakemlik belgeleri gönderilmektedir.
Rapor Yazımı
Rapor yazımı için; hakemlere gönderilen e-mail ekinde de yer verilen hakem değerlendirme formunun kullanılması gerekmektedir.
Hakem değerlendirmelerinin özellikle şu sorulara yoğunlaşması beklenmektedir;
Çalışma alandaki bilgi birikimine orijinal/özgün katkı sağlamakta mıdır?
Çalışma bilimsel açıdan güncel midir?
Hakem değerlendirmelerinin eleştirel ve yansız olması beklenmektedir.
Hakemlerden sadece metin merkezli bir değerlendirme yapmaları, yazarın/yazarların yetersizlikleri ile ilgili ifadelerden kaçınmaları beklenmektedir.
Hakemlerden değerlendirme kriterlerine ek olarak, değerlendirme formunun yanında yer boşluğa gerek duydukları takdirde olumsuz görüşlerini detaylandırması, gerekçelerini belirtmesi beklenmektedir.
Özellikle olumsuz görüş bildiren hakem, değerlendirmeleriyle yazara çalışmasının zayıf yönlerini ve ret gerekçelerini sunmalıdır.
Editör, hakem raporlarında yer alan yazım yanlışlarına, yazarı/yazarları yetersiz gören ifadelere, kaba yahut tahkir veya tezyif barındıran ibarelere ve bilgi hatalarına müdahale etmektedir.
Zaman
Bir çalışmanın değerlendirmesi için hakemlere 30 günlük süre verilmektedir.
Eğer hakem, çalışmayı söz konusu süre içinde değerlendiremeyecekler ise Editörden ek süre isteyebilir ya da Editöre zaman kısıtı nedeniyle çalışmayı değerlendiremeyeceğini bildirebilir. Böylece yazarın süre kaybına uğramasının önüne geçilebilir ve Editöre yeni hakem tayini için yeterli süre sağlanmış olur.
